Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ: Ενα μαζικό κοινωνικό έγκλημα.

Γράφει ο Τάσος Τόκας,
μέλος της Πανελλαδικής Γραμματείας Εκπαιδευτικών του ΠΑΜΕ,
υπεύθυνος για την ειδική αγωγή κι εκπαίδευση

Μια ακόμη σχολική χρονιά έχει ξεκινήσει εν μέσω καπιταλιστικής κρίσης. Τα χρόνια προβλήματα να δίνουν το «παρών» σε όλες τις δημόσιες εκπαιδευτικές δομές, οι οποίες στενάζουν από την ανέχεια. Η τσέπη των γονιών, «στεγνή» από τις επιπτώσεις της κρίσης και από τις βάρβαρες αντιλαϊκές πολιτικές, πληρώνει πολύ ακριβά την κατ' όνομα δωρεάν Παιδεία. Ο ήδη πτωχευμένος λαός μετράει τις πληγές του και προετοιμάζεται για τα νέα δεινά που θα του φορτώσουν.

Τη βαρβαρότητα αυτής της πολιτικής που εφαρμόζουν σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων οι αστικές κυβερνήσεις, τη βιώνουν σε πολλαπλάσια ένταση οι άνθρωποι με Ειδικές Ανάγκες (ΑμεΑ), με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες και οι οικογένειές τους.

Χιλιάδες άνθρωποι βιώνουν σκληρά τη διαφορετικότητά τους σε κάθε τους βήμα. Από το πρωινό ξύπνημα, στις καθημερινές ανάγκες, στο σχολείο, στη δουλειά, στο δρόμο, στην ψυχαγωγία, σε όλα αυτά που για τους περισσότερους ανθρώπους είναι αυτονόητα.

 

Η κατάσταση στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση

'Ολες οι παρεμβάσεις - μεταρρυθμίσεις - αλλαγές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στην Ειδική Αγωγή, έχουν την αντιδραστική σφραγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με βασική στρατηγική την παραπέρα συρρίκνωση και αποδυνάμωση των δημόσιων δομών της Ειδικής Αγωγής και σημαία τη δήθεν «ένταξη» των παιδιών με ειδικές ανάγκες. 'Αλλωστε και οι τελευταίες δηλώσεις του υπουργού Παιδείας, Ν. Φίλη, για το μη διαχωρισμό των μαθητών και το κλείσιμο των Ειδικών Σχολείων, δείχνουν ξεκάθαρα τις προθέσεις της κυβέρνησης.

 

Τα προβλήματα σήμερα στην Ειδική Αγωγή οξύνονται συνεχώς.

• Είναι χιλιάδες τα παιδιά που παραμένουν εκτός Εκπαίδευσης, στο σπίτι τους ή σε ακατάλληλα ιδιωτικά ιδρύματα, με την οικογένεια να σηκώνει αποκλειστικά το βάρος της στήριξής τους, να ζει σε μόνιμη αγωνία για το παρόν και το μέλλον τους.
• Δεν είναι γνωστός ούτε καν ο αριθμός των Ατόμων με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες, γιατί ποτέ δεν έχει γίνει μια απογραφή τους. Είναι μια συνειδητή επιλογή των κυβερνήσεων, γιατί η απογραφή τους θα αναδείκνυε το μέγεθος του προβλήματος και την αναντιστοιχία των αναγκών με όσα γίνονται για την πρόληψη της αναπηρίας, την αποκατάσταση, την εκπαίδευση, την παραγωγική ένταξη των ΑμεΑ.
• Οι υποδομές Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΕΑΕ) είναι άθλιες. Ούτε υπήρξε, ούτε προβλέπεται διευρυμένο δημόσιο δίκτυο δομών Ειδικής Αγωγής και φροντίδας, κατανεμημένο ισομερώς σε όλη τη χώρα. Υπάρχουν σε πολλές περιοχές (π.χ. νησιωτικές), μεγάλοι δήμοι που δεν διαθέτουν στοιχειωδώς ούτε ένα ειδικό σχολείο, νηπιαγωγείο, ΕΕΕΚ, κ.ά. Στις περισσότερες περιπτώσεις ανάπηροι μαθητές, σπουδαστές, φοιτητές προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα όπως όπως χωρίς τα αναγκαία υλικά, τα ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα και χωρίς υποστηρικτικές υπηρεσίες.
• Η πλειοψηφία των Ειδικών Σχολείων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, τα Ειδικά Γυμνάσια - Λύκεια - ΕΕΕΕΚ λειτουργούν σε απαράδεκτους, εντελώς ακατάλληλους και επικίνδυνους χώρους. Ειδικά Σχολεία και Τμήματα Ενταξης που δεν έχουν καν αίθουσες και στεγάζονται σε «πρώην αποθήκες» σε γωνιές από αίθουσες τελετών, διαδρόμους κ.α.
• Τα Δημόσια Κέντρα Διάγνωσης - Αξιολόγησης - Υποστήριξης (ΚΕΔΔΥ) έχοντας τεράστιες ελλείψεις σε επιστημονικό προσωπικό, κάνουν μήνες για ν' αξιολογήσουν μια περίπτωση μαθητή, οι αξιολογήσεις πολλές φορές είναι ελλιπείς, ενώ για υποστήριξη ούτε λόγος να γίνεται. Τα κέντρα διάγνωσης και πρώιμης παρέμβασης είτε είναι ανύπαρκτα είτε είναι ιδιωτικά.
• Χρήματα από τα ΕΣΠΑ, ακόμη και από τον τακτικό προϋπολογισμό διοχετεύονται σε ΜΚΟ, σε διάφορες «μη κερδοσκοπικές οργανώσεις» - και με τη συνδρομή δυστυχώς των συμβιβασμένων ηγεσιών των αναπηρικών οργανώσεων - ανοίγουν το δρόμο της επιχειρηματικής δράσης στο χώρο και των ευκαιριακών «φιλανθρωπικών δράσεων».
• Αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς η «Επιχειρηματικότητα» στο χώρο της Ειδικής Αγωγής που έρχεται ν' αναπληρώσει το κενό των δημόσιων υποδομών. Σ' αυτήν την κατεύθυνση ξεφυτρώνουν καθημερινά κέντρα στήριξης ΑμΕΑ καθαρά κερδοσκοπικά.
• Χιλιάδες εκπαιδευτικοί και ειδικό επιστημονικό, υποστηρικτικό προσωπικό παραμένουν αδιόριστοι είτε μπαινοβγαίνουν στην Ειδική Αγωγή με ευκαιριακό τρόπο και ευκαιριακές εργασιακές σχέσεις και δικαιώματα, μέσω κονδυλίων ΕΣΠΑ, που και αυτά ακολουθούν φθίνουσα πορεία. Τέλος, τα τεράστια κενά στο προσωπικό και στις δημόσιες δομές Ειδικής Αγωγής επιχειρείται να αξιοποιηθούν ώστε να περάσει το κόστος πρόσληψης ειδικού εκπαιδευτικού - βοηθητικού προσωπικού στους γονείς.

Οι ιδιαίτερες και σύνθετες ανάγκες των παιδιών με ειδικές ανάγκες μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα μπροστά στο κέρδος.

 

Διαλύουν τις δομές με άλλοθι την «ένταξη»

Τα παιδιά με Ειδικές Ανάγκες, επειδή ξεκινούν από άνιση βάση σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά, χρειάζονται από το εκπαιδευτικό σύστημα «ανισότιμη» - δηλαδή προνομιακή - μεταχείριση, για να μπορέσουν να κατακτήσουν την ισοτιμία τους.
 

Ευρωπαϊκή Ένωση και ελληνικές κυβερνήσεις, χρόνια τώρα, σηκώνουν υποκριτικά τη σημαία της «ένταξης», της «ενσωμάτωσης» καθώς και τη νεότερη της «συμπερίληψης» που στην πραγματικότητα αποτελεί όχημα για την παραπέρα κατηγοριοποίηση των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, η οποία βρίσκει την πιο βαθιά ταξική της έκφραση στα παιδιά των εργατικών - λαϊκών οικογενειών.

 

Αυτά τα παιδιά είναι που ωθούνται βίαια στη γενική εκπαίδευση, χωρίς να παίρνονται υπόψη οι ιδιαίτερες εκπαιδευτικές τους ανάγκες, ενώ τα παιδιά από πιο ευνοημένες οικονομικά οικογένειες, έχουν περισσότερες επιλογές και στρέφονται κυρίως στα ιδιωτικά σχολεία ειδικής ή αυτά της γενικής αγωγής.

 

Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα «ένταξης» χωρίς επιστημονικά κριτήρια, χωρίς υποδομές, προγράμματα και στόχους, είναι ο θεσμός της «Παράλληλης Στήριξης». Τα τελευταία χρόνια, «πετάνε» κυριολεκτικά μαθητές με σοβαρότατα προβλήματα μέσα σε μια τάξη του γενικού σχολείου, χωρίς εκπαιδευτικό πρόγραμμα, χωρίς εκπαιδευτικό υλικό, με έναν αναπληρωτή εκπαιδευτικό χωρίς καμία ειδίκευση πολλές φορές και αυτό που καταφέρνουν είναι, εκπαιδευτικοί και μαθητές να περνάνε καθημερινά ένα μαρτύριο μέσα κι έξω από την τάξη.

 

Από τη διαδικασία αυτή όχι μόνο δεν ευνοείται η «συνεκπαίδευση» και η «ένταξη», αλλά επιτυγχάνονται τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα: Ενισχύονται αρνητικές αντιλήψεις και στερεότυπα απέναντι στα ΑμΕΑ, μέσα στη σχολική κοινωνία, ενώ τα ίδια μένουν ανεκπαίδευτα σε βασικές καθημερινές τους δεξιότητες.

 

Είναι, δυστυχώς, αλήθεια ότι η αστική αντίληψη για την «ένταξη», βρίσκει έδαφος και σε κομμάτι της επιστημονικής κοινότητας, το οποίο προσπαθεί να απαντήσει μέσα από αυτόν το δρόμο, στην «ιατρικοποίηση», στον κοινωνικό ρατσισμό και την «ασυλοποίηση» της Ειδικής Αγωγής.

 

Η θέση κάθε παιδαγωγού, κάθε επιστήμονα, αλλά και του αναπηρικού κινήματος δεν μπορεί παρά να είναι στον αντίποδα από τη μονομερή «ιατρική αντιμετώπιση» του ζητήματος, από την οποία απουσιάζει το σκέλος της εκπαίδευσης και της διαπαιδαγώγησης και συνήθως αναφέρεται στις βαριές περιπτώσεις.

 

Πρέπει, επίσης, να είναι ενάντια στο μοντέλο της λεγόμενης «ένταξης», με βάση το οποίο όλες οι υπόλοιπες - πλην των «βαριών» - περιπτώσεις, πρέπει να εντάσσονται μονοσήμαντα στο γενικό εκπαιδευτικό σύστημα που, με το πρόσχημα του ρατσισμού και της ιατρικοποίησης, στερούνται, στην ουσία, τη σχεδιασμένη και με επιστημονική φροντίδα ανάγκη της ειδικής αγωγής.

 

Και οι δύο αντιλήψεις αντικειμενικά δίνουν επιστημονικό μανδύα και απαλλάσσουν τις εκάστοτε κυβερνήσεις από την υποχρέωση να ασχοληθούν επιστημονικά με κάθε κατηγορία προβλήματος, να εξειδικεύσουν την προσέγγιση, την αγωγή και την εκπαίδευση ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε κατηγορίας και φυσικά να χρηματοδοτήσουν γενναία αυτήν την ανάγκη.

 

Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση οι γονείς των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, οι εργαζόμενοι στο χώρο, αλλά και συνολικότερα το εργατικό, λαϊκό κίνημα χρειάζεται να πρωτοστατήσει στην οργάνωση της πάλης ενάντια στις λογικές των μειωμένων απαιτήσεων, ή της αναποτελεσματικότητας των αγώνων και ν' απαιτήσουν ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ:

• Αποκλειστικά δημόσιες και δωρεάν, αναβαθμισμένες Πρόνοια - Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση.
• Κάθε παιδί με Ειδικές Ανάγκες να έχει το κατάλληλο γι' αυτό σχολείο. Κανένα παιδί εκτός Εκπαίδευσης.
• Αποκλειστική, γενναία χρηματοδότηση της ΕΑΕ από τον κρατικό προϋπολογισμό. Αποκλειστικά δημόσιο, δωρεάν και ασφαλές σύστημα μεταφοράς των μαθητών στα σχολεία τους με ευθύνη του κράτους.
• 'Αμεση μονιμοποίηση όλων των εργαζομένων στις μονάδες ΕΑΕ, χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Μόνιμη σταθερή εργασία για όλους τους εργαζόμενους στην ΕΑΕ.
• Ίδρυση ειδικών σχολείων σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, Τμήματα Ένταξης, ΚΕΔΔΥ, προκειμένου να καλύπτουν τις οξυμένες ανάγκες.

Μέσα από τον αγώνα για την άμεση ανακούφιση από τα χρονίζοντα και οξυμένα προβλήματα, θα πρέπει να μπολιάζονται οι συνειδήσεις και με την πάλη που θα δρομολογεί τη συνολική ρήξη και ανατροπή με αυτήν την πολιτική που υπηρετεί την κερδοφορία των λίγων, κεφαλαιοκρατών. Μια πάλη που θα θέτει στο επίκεντρό της και το σχεδιασμό μιας κοινωνίας που θα αναπτύσσεται και θα ικανοποιεί τις ανάγκες των παραγωγών του πλούτου.

 

Μετά την πανεργατική πανελλαδική απεργία, κλιμακώνουμε τον αγώνα με το ΠΑΜΕ απέναντι στην επίθεση που δεχόμαστε.

 

πηγή: Ριζοσπάστης