Η Τεχική Εκπαίδευση σήμερα. (Ι)

«Ως αποτέλεσμα των πολιτικών επιλογών της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, με την επιστροφή των διαθεσίμων εκπαιδευτικών και τη δημιουργία ειδικοτήτων, που είχαν καταργηθεί και αφορούν κυρίως τα κορίτσια, αυξήθηκε φέτος κατά 8.000 ο αριθμός των μαθητών και των μαθητριών στη Β΄ τάξη των ΕΠΑΛ. Άλλη μια εξέλιξη που αφορά κυρίως παιδιά από τις φτωχότερες οικογένειες»... 
«Κανείς δεν αρνείται την ανάγκη επαγγελματικής μαθητείας και κατάρτισης.  'Ηδη, ετοιμάζουμε ένα νέο σχέδιο που θα απαντά στην ανάγκη σύνδεσης των ΕΠΑΛ με τη μαθητεία».

Αυτά έλεγε ο υπουργός Παιδείας, Ν. Φίλης, στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό στις αρχές του περασμένου Δεκέμβρη, κάνοντας το μαύρο άσπρο και παρουσιάζοντας τη συνέχιση και εμβάθυνση του ταξικού σχολείου και της τσάμπα δουλειάς ως «εξέλιξη που αφορά κυρίως τα παιδιά από τις φτωχότερες οικογένειες».

Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ), νομοθετούσε για το «πιλοτικό έτος μαθητείας για τα ΕΠΑΛ», ένα τέταρτο ουσιαστικά χρόνο όπου οι σπουδαστές των ΕΠΑΛ θα «μαθητεύουν» και θα «γνωρίζουν την αγορά», τη ζούγκλα δηλαδή του καπιταλιστικού ανταγωνισμού και της δουλειάς χωρίς δικαιώματα. Εξειδικεύοντας ουσιαστικά όσα βρίσκονταν ήδη στο νόμο 4186/2013, της κυβέρνησης ΝΔ - ΠΑΣΟΚ, το περιβόητο «νέο Λύκειο» των παμπάλαιων ταξικών φραγμών.  

Αποτελώντας έτσι η σταδιακή αυτή ένταξη της μαθητείας και στα ΕΠΑΛ, ένα ακόμα βήμα στην κατεύθυνση γενίκευσης της «μαθητείας» που αποτελεί έναν από τους πυλώνες των αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων στην τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση και θεμέλιο της στρατηγικής της ΕΕ στον τομέα αυτό. Στρατηγική που με τη σειρά της συνδέεται με τη γενικότερη στρατηγική του κεφαλαίου που έχει ως στόχο τη θωράκιση της καπιταλιστικής κερδοφορίας και των μονοπωλίων της ΕΕ στο διεθνή ανταγωνισμό, μέσω και της εξασφάλισης ενός φτηνού και προσαρμόσιμου στις νέες ανάγκες των καπιταλιστών εργατικού δυναμικού.

Χαρακτηριστικά για τις προθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης είναι τα όσα καταγράφει η Κομισιόν στην έκθεσή της για την εκπαίδευση στην Ελλάδα το 2015:

«Η δουλειά για τον εκσυγχρονισμό του τομέα της ΤΕΕ ξεκίνησε το 2013 με το νόμο 4186/2013 για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αυτός ο νόμος προβλέπει ένα προαιρετικό τελευταίο έτος μαθητείας για τους σπουδαστές της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης, από τον Σεπτέμβρη του 2016. (...). Οι ελληνικές αρχές είναι τώρα, σε γενικές γραμμές, έτοιμες να διασφαλίσουν την αποτελεσματική εφαρμογή του νόμου αυτού και η κυβέρνηση αναμένεται να εκσυγχρονίσει και να επεκτείνει την επαγγελματική εκπαίδευση και μαθητεία, συμπεριλαμβανομένων:

• της δημιουργίας ενός πλαισίου διασφάλισης της ποιότητας,
• τη σύσταση ενός μηχανισμού καταγραφής για να αναπτύξει τις τοπικές σχέσεις με εταιρείες σε τουλάχιστον 6 περιοχές,
• τη σταδιακή ανάμειξη των εργοδοτών και του ιδιωτικού τομέα στη χρηματοδότηση της ΤΕΕ,
• τη διάγνωση των μελλοντικών αναγκών δεξιοτήτω,
• την αντιστοίχιση της παρεχόμενης ΤΕΕ με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας».

Η έκθεση, δηλαδή, παρουσιάζει ακριβώς την «ετοιμότητα» της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ να επιταχύνει την εφαρμογή όσων είχαν συμφωνήσει και εφαρμόσει ΝΔ - ΠΑΣΟΚ και αφορούν την πλήρη αντιστοίχιση της τεχνικο-επαγγελματικής εκπαίδευσης με τις ανάγκες των εργοδοτών, τη γενίκευση της μαθητείας, αλλά και το σταδιακό άνοιγμα της ΤΕΕ στις κάθε είδους χορηγίες των επιχειρηματιών, που θα γίνεται πάνω στο έδαφος της κρατικής υποχρηματοδότησης και βέβαια με τα ανάλογα ανταλλάγματα για τους εργοδότες.

Εξάλλου, το 3ο Μνημόνιο που υπέγραψε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ και ψήφισαν ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - Ποτάμι, στο κομμάτι «Αγορά εργασίας και ανθρώπινο κεφάλαιο», που αποτελεί με τη σειρά του τμήμα των «διαρθρωτικών πολιτικών για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης» προβλέπει ότι:

«...προκειμένου να επιτύχει τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΚ) και με βάση τη μεταρρύθμιση που εγκρίθηκε το 2013 (ν. 4186/2013, σ.σ. "το Νέο Λύκειο"), η κυβέρνηση έως το Δεκέμβριο του 2015 (βασικό παραδοτέο):

1. θα θεσπίσει ένα σύγχρονο πλαίσιο ποιότητας για την ΕΕΚ/μαθητεία
2. θα δημιουργήσει ένα σύστημα για τον προσδιορισμό των αναγκών σε επίπεδο δεξιοτήτων και μια διαδικασία αναβάθμισης των προγραμμάτων και της πιστοποίησης
3. θα δρομολογήσει πιλοτικές συμπράξεις με περιφερειακές αρχές και εργοδότες το 2015 - 2016 και
4. θα χαράξει ολοκληρωμένο σχέδιο εφαρμογής του Υπουργείου Εργασίας, του Υπουργείου Παιδείας και του ΟΑΕΔ, με σκοπό την παροχή του απαιτούμενου αριθμού θέσεων μαθητείας για όλους τους σπουδαστές της επαγγελματικής εκπαίδευσης (ΕΠΑΣ και ΙΕΚ) έως το 2016 και για το 33% τουλάχιστον του συνόλου των σπουδαστών της τεχνικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ΕΠΑΛ) έως το 2016-2017 και v) θα διασφαλίσει μεγαλύτερη συμμετοχή των εργοδοτών και μεγαλύτερη χρήση της ιδιωτικής χρηματοδότησης.

Το ακαδημαϊκό έτος 2015 - 2016 θα λειτουργήσουν περιφερειακές συμπράξεις δημόσιου - ιδιωτικού τομέα».

Με δυο λόγια, το 3ο μνημόνιο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ προβλέπει ξεκάθαρα: Γενίκευση της μαθητείας και της ιδιωτικοοικονομικής λειτουργίας της ΤΕΕ, ακόμα πιο στενή πρόσδεσή της στις ανάγκες των καπιταλιστών, συμπράξεις με επιχειρηματίες και ομίλους, ιδιωτική χρηματοδότηση.

Tην αποφασιστικότητά της να προχωρήσει τις αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις στην ΤΕΕ η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ την είχε δείξει ήδη στις 22 Ιούνη του 2015 οπότε και έβαζε την υπογραφή της στα λεγόμενα «Συμπεράσματα της Ρίγα». Πρόκειται για ένα ντοκουμέντο της ΕΕ, σύμφωνα με το οποίο καθορίστηκε το βασικό πακέτο μεσοπρόθεσμων «παραδοτέων μέτρων» στην ΤΕΕ, για την περίοδο 2015-20, εξειδίκευση δηλαδή της στρατηγικής που συμφωνήθηκε το 2010 στην Μπριζ και αφορά το πώς η ΤΕΕ θα γίνει ένα πλήρως λειτουργικό γρανάζι του συστήματος της εκμετάλλευσης.



Οι υπουργοί της ΕΕ μαζί και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ
συμφώνησαν τον περασμένο Ιούνη  στη Ρίγα τη γενίκευση
της μαθητείας, και της «μάθησης που βασίζεται στην εργασία».

'Ηδη από τον πρόλογο, οι υπουργοί της ΕΕ δηλώνουν «αφοσιωμένοι να συμβάλουν περαιτέρω στη διεθνή ανταγωνιστικότητα της εργατικής δύναμης που αναπτύσσουν τα ευρωπαϊκά συστήματα της τεχνικής εκπαίδευσης».

Δηλαδή, οι υπουργοί της ΕΕ, και αυτός της τότε κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ ανάμεσά τους, δήλωσαν αφοσιωμένοι στην προσπάθεια μέσω της ΤΕΕ να εξασφαλιστεί ένα «διεθνώς ανταγωνιστικό» εμπόρευμα - εργατική δύναμη, που σημαίνει πάμφθηνο και «εύπλαστο» στις κάθε φορά ανάγκες των μονοπωλίων. 

Εχοντας σε μεγάλο βαθμό λύσει το πρώτο σκέλος που αφορά το «πάμφθηνο» εργατικό δυναμικό (βλέπε ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις, τσάκισμα δικαιωμάτων κ.τ.λ.), οι υπουργοί στη Ρίγα στους 5 βασικούς άξονες για την 5ετία που διανύουμε, έριξαν το μεγαλύτερο βάρος στην ακόμα μεγαλύτερη διείσδυση των συστημάτων κατάρτισης και επανακατάρτισης σε κάθε επίπεδο, «την ενίσχυση των προσπαθειών για να κατανοηθούν καλύτερα οι δεξιότητες που απαιτούνται από την αγορά εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της στενής παρακολούθησης των κλαδικών και περιφερειακών τάσεων», την «εξερεύνηση εναλλακτικών τρόπων χρηματοδότησης και συνεργασιών» από κοινού με τις επιχειρήσεις και στη λογική της «αυτοχρηματοδότησης» και της «πώλησης υπηρεσιών». 

Ανάμεσα στους στόχους ξεχωρίζει αυτός που είδαμε παραπάνω και αφορά τη γενίκευση της «μάθησης βασισμένης στην εργασία». Συγκεκριμένα, το κείμενο στον πρώτο - πρώτο άξονά του αναφέρει ως στόχο: «Να ενισχύσουμε τη μάθηση βασισμένη στην εργασία σε όλες της τις μορφές, με ξεχωριστή προσοχή στη μαθητεία, εμπλέκοντας κοινωνικούς εταίρους, επιχειρήσεις, φορείς επαγγελματικής εκπαίδευσης, όπως επίσης ενθαρρύνοντας την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα».

Και παρακάτω, ακόμα πιο αναλυτικά περιγράφεται μια πραγματική γενίκευση της μαθητείας με κάθε πιθανό και απίθανο τρόπο:

«Συγκεκριμένες δράσεις (...) πρωτοβουλίες σε εθνικό επίπεδο που να δώσουν ώθηση στο μερίδιο της μάθησης που βασίζεται στη δουλειά, στα προγράμματα της ΤΕΕ, σε σχολικά προγράμματα και εκείνα που συνδυάζουν τη μάθηση στο σχολείο και στις επιχειρήσεις, ανάλογα. Να πραγματοποιηθούν δράσεις που θα ενδυναμώνουν, αναθεωρούν ή εισάγουν τη μαθητεία στο πλαίσιο της "Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για τη Μαθητεία", και την ένταξη της μαθητείας στις "Εγγυήσεις για τη Νεολαία" στα συστήματα ΤΕΕ σε εθνικό επίπεδο.

Να δημιουργηθεί ένα καθαρό κανονιστικό πλαίσιο (για τη μάθηση βασισμένη στην εργασία) παίρνοντας υπόψη τους υπάρχοντες κανονισμούς, τις βιομηχανικές σχέσεις και εκπαιδευτικές πρακτικές. Στήνοντας ενδιάμεσες υποστηρικτικές δομές τύπου ινστιτούτων με την εμπλοκή επιχειρήσεων και κλαδικών οργανώσεων για να επιτευχθεί η διαχείριση της μάθησης στην εργασία σε επιχειρήσεις.

Να βοηθήσουμε τους φορείς ΤΕΕ να βρουν θέσεις μαθητείας για εκπαιδευόμενους και τους καθηγητές και εκπαιδευτές σε επιχειρήσεις και να στηρίξουμε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να δημιουργήσουν θέσεις μαθητείας (συμπεριλαμβανομένων των κινήτρων) κ.τ.λ.».

Με δυο λόγια, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ υπέγραψε τον περασμένο Ιούνη μαθητεία και τσάμπα εργατικό δυναμικό παντού και με κάθε δυνατό τρόπο!

Χωρίς πολύ κόπο μπορεί κανείς να καταλάβει ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, στον μόλις ένα χρόνο ζωής της έχει κάνει πολλά για να προωθήσει ατόφιες τις απαιτήσεις των καπιταλιστών σε ό,τι αφορά έναν κρίσιμο για την «ανταγωνιστικότητα», δηλαδή την κερδοφορία των καπιταλιστών, τομέα: Τη δημιουργία μιας μεγάλης δεξαμενής φτηνού εργατικού δυναμικού, με δυνατότητα να προσαρμόζεται γρήγορα και ικανοποιητικά στις κάθε φορά ανάγκες των επιχειρηματικών ομίλων.

Για να στηρίξουν, δηλαδή, μια κερδοφόρα και απαραίτητη για το κεφάλαιο «επένδυση» που αφορά την εκπαίδευση της σύγχρονης γενιάς της εργατικής τάξης στις νέες απαιτήσεις. Για τους μελλοντικούς και τωρινούς εργαζόμενους, ο στόχος αυτός δε σημαίνει τίποτα περισσότερο απ' τη συνεχή πορεία μεταξύ κατάρτισης - προσωρινής και χωρίς δικαιώματα «απασχόλησης» και ανεργίας.

Ενώ όπως ήδη βιώνουν οι μαθητευόμενοι σε κλάδους και επιχειρήσεις, η διαδικασία αυτή που αντιστοιχεί στις απαιτήσεις της καπιταλιστικής αγοράς, λειτουργεί ως καταλύτης και «δούρειος ίππος» για την κατάργηση κάθε εργατικού δικαιώματος και για να «μαθητεύουν» οι νέοι στη σύγχρονη σκλαβιά που τους καλεί ο καπιταλισμός να ζήσουν και να δουλέψουν.

Τα παραπάνω αποτελούν απόλυτη ευθυγράμμιση με τη στρατηγική και τις κατευθυντήριες γραμμές της ίδιας της ΕΕ για την Τεχνικοεπαγγελματική Εκπαίδευση. Αλλά σε αυτό θα αναφερθούμε στο επόμενο άρθρο του αφιερώματός μας.

πηγή: σχετικό άρθρο- έρευνα του Ριζοσπάστη